"Taliban" ABŞ-dan asılı vəziyyətə düşüb
Tarix: 21-08-2021, 09:10 | Çap et
Əfqanıstanı ələ keçirən Taliban hərəkatı ölkənin Mərkəzi Bankındakı milyardlarla dollara sahib ola bilmir. Beynəlxalq Valyuta Fondu da terrorçulara yardım göstərməkdən imtina edib. Siyasi təlatümlərin ağuşunda olan ölkə iqtisadiyyatı pulsuzluqla üz-üzə qalıb.
Sputnik Azərbaycan bildirir ki, bu barədə Associated Press yazır.
Talibanın ümid etdiyi vəsaitlərin əksəriyyətinə Amerika və beynəlxalq təşkilatlar nəzarət edir. Qərb ölkələri bu vəziyyəti Əfqanıstanın yeni hökumətinə təzyiq vasitəsi kimi nəzərdən keçirirlər. Üstəlik, Talibanın hazırda pulları almaq üçün institusional stukturları yoxdur – bu isə ona iqtisadiyyatı idarə etməyə mane olur. Ölkənin təsərrüfat həyatı şəhərlərdə yerləşməyə başlayıb, ÜDM isə taliblərin iyirmi il bundan qabaq hakimiyyətdə olduqları vaxtdakından üç dəfə artıb. Defisit iqtisadi resessiyaya, o isə öz növbəsində 36 milyon əfqan üçün humanitar böhranın güclənməsinə səbəb ola bilər.
Üstəlik, taliblər hələ də xarici ölkələrin diplomatlarının maliyyə məsələlərində kiminlə danışıq aparmalı olduğunu bəyan etməyiblər. ABŞ Prezidenti Co Bayden deyib ki, Talibanın qlobal iqtisadiyyatın bir hissəsi olmaq istəyib-istəmədiyini bilmir. Mümkündür ki, yeni hökumət əcnəbi vasitələrsiz keçinməyi güman edir.
Taliban sonuncu dəfə Əfqanıstanda hakim olanda sakinlərin gündəlik qazancları 1 dollardan aşağı idi. Dünya Bankının məlumatına görə, Amerika əsgərlərinin orada olduğu müddətdə əhali üzrə ÜDM təxminən üç dəfə artdı. Əfqanıstanda mobil telefonlar peyda oldu, Coca-Cola və Airbnb biznesini açdı – bütün bunların isə qlobal iqtisadi qurumlara əlçatanlığa ehtiyacı var. NATO qüvvələrinin köməyi ilə hökumət qoşunlarının radikal terrorçu qruplara qarşı müharibəsi zamanı ölkənin iqtisadiyyatı ticarətdən xeyli asılı səviyyəyə düşdü. O zaman idxalın həcmi ildə 8 milyard dollara çatırdı. Bu, ixracdan təxminən on dəfə çox idi.
Əfqanıstanda valyuta ticarəti də dayanıb. ABŞ buralara dollar tədarük etmir, bu səbəbdən əfqan valyutası ucuzlaşır və inflyasiya sürətlənir.
Ekspertlər deyirlər ki, hakimiyyət dəyişikliyini maliyyələşdirən mənbələrə əvvəlkitək çıxışları olsa da, taliblərin ölkə üzrəində tam nəzarət qurması üçün bu kifayət etmir. İqtisadiyyatı xilas etmək üçün taliblər qlobal imiclərinə çəki-düzən verməli, eyni zamanda da öz əsgərlərinin, ultramühafizəkar müsəlmanların dəstəyindən məhrum olmamalıdırlar.
İqtisadçılar hesab edirlər ki, Taliban Cənubi Asiyada nüfuz sahibi olmaq istəyən ölkələrlə diplomatik əlaqələr barədə fikirləşməlidir. Məsələn, Çin artıq Əfqanıstanda sabitliyin bərqərar olmasında maraqlı olduğunu bəyan edib. Çinlilərin diqqətini litium çəkir – iqtisadi cəhətdən perspektivli metal mobil qurğular və avtomobillər üçün akkumulyatorların istehsalında istifadə olunur. Analitiklərin hesablamalarına görə, Əfqanıstanda bu nadir metalın ehtiyatlarının qiyməti 2020-ci ildə 1-3 trilyon dollar olub.
Kabili ələ keçirən taliblər böyük hissəsi Nyu-Yorkun Federal Ehtiyat Sistemində (FED) yerləşən Əfqanıstan Mərkəzi Bankının ehtiyatından olan pullara sahib ola bilmədilər. Avqustun 23-də Əfqanıstan Beynəlxalq Valyuta Fondundan 450 milyon dollar alası idi. Bu pullar iqtisadi böhranla mübarizə üçün nəzərdə tutulmuşdu, ancaq BVF yeni əfqan hökumətinin tanınmasında “beynəlxalq ictimaiyyətdə konkret fikir olmaması” səbəbindən bu vəsaitə çıxışı bağlayıb.
* Taliban - 1994-cü ildə yaranan və 1996–2004-cü illər arası Əfqanıstanın bütün ərazisini idarə etmiş hərəkatdır. 2003-сü ildə BMT TŞ tərəfindən terror təşkilatı kimi tanınıb.
|
|
|
|
|
|
|
|
Putin SSRİ-ni bərpa edə biləcəkmi?
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| • "Məsul şəxslər cəzalarını alacaqlar" - Sektor müdiri məktəbdəki biabırçılıqdan danışdı
Bu gün, 13:05 |
|
|
|
| • İki dost həbs edildi: Biri nazirlikdə, digəri İdarədə işləyirdi - TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 13:02 |
|
|
|
| • Ən böyük yaltaq Əlisa Nicatın özüdür, atamın ətrafında fırlanırdı – Anar SƏRT DANIŞDI
Bu gün, 13:00 |
|
|
|
| • Şirinlik kimi hind toyuğu, quzu da verilirmiş – Xəstəxanadakı rüşvət sxeminin TƏFƏRRÜATI
Bu gün, 12:59 |
|
|
|
| • Professordan özlərini reklam edən həkimlərə xəbardarlıq: - "Şoumenin verilişində oturub..."
Bu gün, 12:56 |
|
|
|
| • USAİD-in Cənubi Qafqaz planının detalları ÜZƏ ÇIXDI – “Ermənistanda hakimiyyət çevrilişi...”
Bu gün, 12:54 |
|
|
|
| • ABŞ Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsində QALMAQAL
Bu gün, 12:46 |
|
|
|
| • USAID rəhbərliyi dəyişdirilirsə, Azərbaycanla agentlik arasında münasibətlər yenidən qurula bilər
Bu gün, 12:38 |
|
|
|
| • Direktorun hədəf aldığı tələbə nazirə müraciət etdi: - “Pulumu qaytarın”
Bu gün, 12:34 |
|
|
|
| • Qanunlar Həbibullayevin UMRUNDA DEYİL... - ÖZBAŞINA QALIB...
Bu gün, 12:30 |
|
|
|
| • Arabir güclənən şimal-qərb küləyi əsəcək - belə deyirlər...
Bu gün, 12:26 |
|
|
|
| • Tanınmış plastik cərrah Sevinc Heydərovanın lisenziyası LƏĞV OLUNDU
Bu gün, 12:20 |
|
|
|
| • Kadinin "Qarabağ"a transferinin detalları bəlli oldu
Bu gün, 12:18 |
|
|
|
| • Pulumuz cinsi azlıqların təbliğinə gedib, xalqımız bunu istəmir! - ETİRAF
Bu gün, 12:15 |
|
|
|
| • Abşeron-Xızı təhsilində yepyeni macəralar... - İTTİHAM VAR...
Bu gün, 12:11 |
|
|
|
| • "Atamın vəziyyəti yaxşı deyil, danışa bilmir, əl və ayaqları işləmir" - Xalq artistinin qızı
Bu gün, 12:09 |
|
|
|
| • Ermənistan futbolunda həbslər başlayır: - Qanunsuz mərc, hərbi xidmətdən yayınma...
Bu gün, 12:06 |
|
|
|
| • İrəvan meriyasında əməliyyat keçirilib, saxlanılanlar var
Bu gün, 11:59 |
|
|
|
| • Məşhur Məmmədova məxsus olduğu bildirilən şirkətə ətraf mühiti çirkləndirdiyinə görə yazılan protokola baxılacaq tarix açıqlandı
Bu gün, 11:55 |
|
|
|
| • İdxalçı şirkət “Mazarina Trade Company” ölkədən nə qədər pul çıxarıb? - TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 11:50 |
|
|
|
| • Paşinyan Bakıya təzyiq etməməyi xahiş edəcək - Sərkisyan
Bu gün, 11:44 |
|
|
|
| • Məhkəm sistemi QAZİLƏRƏ QARŞI... - AXI NİYƏ?..
Bu gün, 11:41 |
|
|
|
| • Maskın işçiləri USAID-in məxfi otağına daxil olub - “Bloomberg”
Bu gün, 11:35 |
|
|
|
| • Ukrayna, Gürcüstan, Ermənistan USAID-in "demokratiyasından" əziyyət çəkib - Dövlət Dumasının sədri
Bu gün, 11:34 |
|
|
|
| • Samux Rayon Mərkəzi Xəstəxanasında qəribə “alış- veriş”… - 125 min manat hara xərclənib?
Bu gün, 11:33 |
|
|
|
| • İşçilərin maaşından kəsib Vəfa Şərifovaya hədiyyə göndərən BİZNESMEN KİMDİR? – Qalmaqal yaradan olay...
Bu gün, 11:24 |
|
|
|
| • İki yeniyetməni zorladı, biri intihar etdi - Bakıda TÜKÜRPƏDƏN CİNAYƏT
Bu gün, 11:20 |
|
|
|
| • “Qumar kralı” Şəkili Yusif - Həbs edildi
Bu gün, 11:17 |
|
|
|
| • "150 manatlıqsan" dedi, verilişdə QIRĞIN DÜŞDÜ - VİDEO
Bu gün, 11:16 |
|
|
|
| • Naxçıvanda FHN sahibkarlara `RACON KƏSİR`... - "Tez-tez gəlib müxtəlif bəhanələrlə..."
Bu gün, 11:13 |
|
|
|
| • İcbari Sığorta Bürosunun Himayəçilər Şurasının sədri dəyişib - BUNDAN SONRA...
Bu gün, 11:08 |
|
|
|
| • Ukraynadakı müharibə ABŞ-yə milyardlarla dollar gəlir gətirib - Zelenski
Bu gün, 11:07 |
|
|
|
| • Tramp “axmaq ölkə” statusundan qurtulmaq istəyir - İNCƏLƏMƏ
Bu gün, 10:54 |
|
|
|
| • "ABŞ-dan deportasiya olunan şəxslər Azərbaycana daxil olduqdan sonra barələrində yoxlama aparıla bilər"
Bu gün, 10:48 |
|
|
|
| • Pərviz Bülbülə lüks avtomobilində belə görüntüləndi - VİDEO
Bu gün, 10:43 |
|
|
|
| • "Yaxşı, bəs gəliri az olan insanlar nə etsinlər?" - ETİRAZ VAR...
Bu gün, 10:40 |
|
|
|
| • Təyyarəmizi vuranlara ölüm hökmü verilsin! - Milli Qəhrəmanın ATASI
Bu gün, 10:29 |
|
|
|
| • Məktəbəqədər və Ümumi Təhsil üzrə Dövlət Agentliyinə direktor müavinləri təyin olunub - ƏMR
Bu gün, 10:26 |
|
|
|
| • “Bakcell” yeni prestijli 100 seriyalı nömrələrini təqdim edir - DİQQƏT!
Bu gün, 10:25 |
|
|
|
| • Yazıçı-jurnalist Bəhram Çələbi vəfat edib
Bu gün, 10:18 |
|
|
|
| • AZAL təyyarəsinin Rusiyanın hava məkanında vurulması inkar edilməsi mümkün olmayan faktdır – ŞƏRH
Bu gün, 10:17 |
|
|
|
| • "İndi amerikalılar özləri etiraf edirlər ki..." - deputat
Bu gün, 10:16 |
|
|
|
| • “ForFinance” adlı BOKT yaradıldı – 1 milyon manat nizamnamə kapitalı ilə!
Bu gün, 10:13 |
|
|
|
| • Rusiyada bu gündən miqrantlarla bağlı sərtləşdirilmiş qaydalar qüvvəyə minib
Bu gün, 10:11 |
|
|
|
| • Litva şirkəti Azərbaycan bazarından gedir
Bu gün, 10:06 |
|
|
|
| • Rusiya ilə sərhəddə əməliyyatların SENSASİON PƏRDƏARXASI - NƏ BAŞ VERİR?
Bu gün, 10:01 |
|
|
|
| • Talıbovla bağlı BÖYÜK SİRR: Kürsüsü niyə BOŞ QALIB? - SƏN DEMƏ...
Bu gün, 09:56 |
|
|
|
| • Günün fotosu: - Uçmağa var qanadım...
Bu gün, 09:54 |
|
|
|
| • Çörəyin qiymətini ucuzlaşdırmaq mümkündür - TƏKLİF VAR...
Bu gün, 09:44 |
|
|
|
| • SOCAR-ın dənizdəki bəzi işçiləri TƏXLİYYƏ OLUNDU
Bu gün, 09:37 |
|
|
|
|
