Cənubi Qafqazda gedən geopolitik proseslərdə intensivliyin aşağı düşdüyü müşahidə edilir. Əslində, bu, o qədər də gözlənilməz xarakter daşımır. Əksinə, Ukrayna savaşının dayandırılması ilə bağlı prosesdə yaranmış qəliz situasiya nəzərə alındıqda, bu, tamamilə normal hal təsiri bağışlayır. Yəni, Cənubi Qafqaz hazırda qlobal proseslərdə nisbətən arxa planda qalmış kimi görünür. Və belə anlaşılır ki, yaxın gələcəkdə qlobal siyasi güclərin bu regiona geopolitik marağının artacağı o qədər də inandırıcı deyil.
Onu da qeyd etmək lazımdır ki, hətta qlobal güclər yenidən Cənubi Qafqazdakı geopolitik proseslərə maraq göstərməyə başlasalar belə, bunun əvvəlki məzmun və keyfiyyətdə olacağı qətiyyən inandırıcı görünmür. Çünki dünyada cərəyan edən proseslər qlobal maraqların və hədəflərin ciddi şəkildə dəyişdiyini göstərir. Hər halda, Ermənistanın öz beynəlxalq himayədarlarından əvvəlki səviyyədə dəstək görə biləcəyi qətiyyən inandırıcı deyil. Və bu baxımdan, indi həm zaman, həm də situasiya Ermənistanın əleyhinədir.
Məsələ ondadır ki, Ermənistan beynəlxalq dəstək ünvanlarını da bir-birinin ardınca itirməyə başlayıb. Belə ki, ABŞ-da hakimiyyət dəyişib, Bayden administrasiyasından fərqli olaraq, prezident Donald Tramp və onun siyasi komandası hazırda Ermənistanı öz strateji planlarından kənarda saxlayıb. Bayden administrasiyasının son günlərində ABŞ və Ermənisan arasında tez-tələsik imzalanmış strateji tərəfdaşlıq sazişini indi Ağ Evdə xatırlamağa qətiyyən həvəs göstərmirlər. Və bəzi ehtimallara görə, Tramp administrasiyası yaxın vaxtlarda Cənubi Qafqazda strateji tərədaş olaraq, Azərbaycanla yaxınlaşmaya daha çox üstünlük verə bilər.
ABŞ-ın dəstəyinin itirilməkdə olduğu bir vəziyyətdə Ermənistanın Avropa Birliyindən gözləntiləri də böyük risk altına düşmüş kimi görünür. Üstəlik, hazırda Avropa Birliyi indi daha çox öz gələcək taleyi barədə düşünmək məcburiyyətində qalıb. Erməni diasporunun verdiyi rüşvətin qarşılığı olan bəzi “növbətçi bəyanatlar” istisna olmaqla, rəsmi İrəvanın başı “qoca qitə”nin təhlükəsizlik problemlərinə qarışmış Avropa Birliyindən elə bir ciddi dəstək ala biləcəyinə inanmaq sadəlövhlük olardı. Və bu, Ermənistanı növbəti dəfə Azərbaycan qarşısında təklənmiş vəziyyətə sala bilər.
Belə anlaşılır ki, Ermənistan Azərbaycana qarşı törətdiyi hərbi cinayətlərə görə cavab vermək məcburiyyətində qala bilər. Rəsmi Bakının bu məsələdə prinsipial mövqe tutacağı isə qətiyyən şübhə doğurmur. Üstəlik, Ermənistanın beynəlxalq hüquq qarşısında məsuliyyətə çəkmək üçün rəsmi Bakının əlində kifayət qədər geniş və təkzibolunmaz faktlar toplanıb. Və bu məsələdə Bakıdakı məhkəmə prosesində erməni separatçı-terrorçuların etiraf ifadələri olduqca böyük əhəmiyyət daşıyır.
Məsələ ondadır ki, uzun müddət qondarma separatçı quruma rəhbərlik etmiş Araik Arutyunyanın son məhkəmə etirafları Ermənistanın Azərbaycana qarşı hərbi cinayətlərini sübuta yetirən faktların sırasına daxildir. O, “Qarabağ ordusu”nun təlimlərinə Ermənistan ordusunun qərargah rəisi Onik Qasparyanın rəhbərlik etdiyini, habelə Azərbaycanın dərinliklərinə zərbələr endirilməsi barədə qərarların Ermənistan tərəfindən verildiyini etiraf edib. Erməni separatçı bildirib ki, Qarabağdakı ermənilərin təhlükəsizliyinə məhz Ermənistan məsuliyyət daşıyırdı. “Qarabağ müdafiə ordusu” isə Ermənistan silahlı qüvvələrinin tərkibinə daxil idi.
Göründüyü kimi, rəsmi İrəvan onilliklər boyu uydurduğu “Qarabağ müdafiə ordusu” üzərindən siyasi manipulyasiyalar etməyə çalışsa da, artıq əsl həqiqətlər ortaya çıxmağa başlayıb. Yəni, Azərbaycan ərazisində terrorçuluq və vandalizmlə məşğul olan “Qarabağ müdafiə ordusu” əslində, Ermənistan Müdafiə Nazirliyinin balansında olub, oradan aldığı əmrləri yerinə yetirib. Və bu, o deməkdir ki, Azərbaycan ərazisində törədilən hərbi cinayətlər məhz Ermənistan tərəfindən planlaşdırılıb.
Araik Arutyunyan, Ermənistan ordusunun qərargah rəisi Onik Qasparyanın ona Azərbaycanın hava limanlarının əsas məhv edilməli hədəf olduğunu bildirdiyini də etiraf edib. Ancaq Onik Qasparyan onu da deyib ki, Azərbaycanın hava limanlarına hərbi zərbələrin Ermənistan deyil, məhz qondarma qurumun silahlı qruplaşmaları tərəfindən edindirildiyi barədə təəssürat yaratmaq lazımdır. Və bununla da Ermənistanın dinc insanlara qarşı davamlı olaraq, törətdiyi hərbi cinayətləri necə gizlətməyə çalışdığı aydınlaşmış olur.
Maraqlıdır ki, Araik Arutyunyan Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevə məktub ünvanlamaq istədiyini, ancaq Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyanın buna imkan vermədiyini də bildirib. Yəni, Paşinyan hakimiyyəti “Qarabağ problemi”nin həllində qətiyyən maraqlı olmayıb. Əksinə, rəsmi İrəvan Azərbaycan ərazilərinin Ermənistan tərəfindən işğal altında saxlanılmasında israrlı mövqe tutub. Və bu, Ermənistanın siyasi manipulyasiyalarını ifşa edən əsas məqamlardandır.
Erməni separatçı məhkəmə qarşısında açıq şəkildə etiraf edib ki, “Qarabağ müdafiə ordusu”nun “komandanı” Ermənistanın baş qərargah rəisinə tabe idi. O, vurğulayıb ki, onilliklər boyu “Qarabağ ordusu” heç vaxt ayrıca fəaliyyət göstərməyib. Araik Arutyunyan “Qarabağ ordusu”nun “komandan”ına qarşı Ermənistanda cinayət işi başlanıldığını xatırladıb və “əgər, mənə tabe olsaydılar, ona qarşı cinayət işi Qarabağda başlanılardı” deyib. Və təbii ki, bu məqamın özü də Ermənistanın Azərbaycan ərazilərində müxtəlif uydurma adlar altında işğalçı silahlı qüvvələr yerləşdirdiyini təsdiqləyir.
Bütün bunlardan da anlaşılır ki, Ermənistan Azərbaycan ərazilərini işğal edib və məsuliyyətdən heç bir halda, yayına bilməz. Azərbaycanın işğal olunmuş bölgələrində qondarma separatçı rejim də məhz Ermənistan tərəfindən yaradılıb və rəsmi İrəvan tərəfindən idarə edilib. Eyni zamanda, Azərbaycanın işğal altındakı ərazilərində bütün silahlı fəaliyyətlərə, hərbi əməliyyatlara məhz Ermənistan ordusunun qərargahı rəhbərlik edib. Və bu baxımdan, rəsmi İrəvanın indiyə qədər beynəlxalq məkanda siyasi manipulyasiyalarla gündəmdə saxlamağa çalışdığı uydurma narrativlərin hamısı darmadağın olmaqdadır.
Ona görə də, rəsmi İrəvanın beynəlxalq dəstəyi də tədricən itirməyə başladığı bir şəraitdə Ermənistanın Azərbaycana qarşı hərbi cinayətlərini sübuta yetirən faktların ortaya çıxması maraqlı situasiya yaradır. Belə ki, Ermənistanın işğalçılıq siyasəti təkzibolunmaz sübutlarla artıq ifşa olunmaqdadır. Araik Arutyunyanın etirafları Ermənistanın hərbi-siyasi dairələrini ciddi əndişəyə salacaq məzmunda olsa da, bu, hələ başlanğıcdır.
Tezliklə digər separatçılar da Azərbaycanın Qarabağ regionunda törətdikləri cunayətləri, soyqırımları, kütləvi qırğınları və digər vandalizm aktlarını etiraf etdikcə, beynəlxalq məkanda “əzabkeş Ermənistan”ın maskası yırtılacaq və əsl siması ortaya çıxmağa başlayacaq. Bu baxımdan, həm Ermənistan, eləcə də, bütün erməni hərbi cinayətkarlar törətdikləri vandalizmə görə cavab verməyə mütləq hazır olmalıdırlar. Və cəzadan yayınmağın mümkün olmayacağını da nə qədər tez anlasalar, bir o qədər yaxşı olar.
Elçin XALİDBƏYLİ,
Siyasi ekspert,
“Yeni Müsavat”
